Anti-kankermiddel op maat

Wat is de aanleiding voor het onderzoek?
Patiënten met uitgezaaide borstkanker worden blootgesteld aan verschillende anti-kankermiddelen, waarbij slechts een deel van deze patiënten op de behandeling reageert. Het andere deel van de patiënten ervaart wel de bijwerkingen zonder dat de behandeling werkt (de tumor reageert niet). Dit wordt grotendeels veroorzaakt door het feit dat het lastig is om het juiste anti-kanker middel te selecteren voor iedere patiënt. Een recent door Prof. Dr. H. Clevers ontwikkelde techniek maakt het mogelijk om tumor “organoids” (een kweek van oneindig delende kankerstamcellen uit biopten van tumorweefsel van een patiënt) te laten groeien. Dit maakt het in theorie mogelijk om, buiten het lichaam van de patiënt, te beoordelen of behandeling met specifieke antikankermiddelen bij deze individuele patiënt zinvol kan zijn. Een dergelijke kankerbehandeling op maat, gericht op de individuele patiënt, kan de overleving en kwaliteit van leven van patiënten met uitgezaaide borstkanker sterk verbeteren.

Wat is het doel van het onderzoek?
De belangrijkste onderzoeksvraag is of de in vitro respons, buiten het lichaam, van tumor “organoids” op verschillende anti-kanker middelen, ook de klinische respons van deze patiënt op dezelfde middelen voorspelt. De tumor organoids worden verkregen uit de uitzaaiing van de individuele patiënt.

Hoe wordt het onderzoek uitgevoerd?
De protocollen voor het kweken van tumor organoids van borstkanker worden geoptimaliseerd. Daarna worden deze verwerkt in een studie waarbij patiënten worden geincludeerd met uitgezaaide borstkanker die behandeld gaan worden met tamoxifen of docetaxel. Patiënten ondergaan voor start van de behandeling een biopt van een uitzaaiing, waaruit tumor organoids gekweekt worden. De organoids zullen blootgesteld worden aan docetaxel of tamoxifen (afhankelijk van het middel dat de patiënt krijgt), waarbij de respons van de organoids gecorreleerd wordt aan tumorrespons in de patiënt, die volgens de huidige richtlijnen behandeld wordt. Binnen dit onderzoek worden eerst 80 patiënten geïncludeerd: 40 patiënten met uitgezaaide borstkanker die behandeld gaan worden met docetaxel en 40 patiënten met uitgezaaide borstkanker die behandeld gaan worden met tamoxifen. Op basis van de initiële studies worden de meest succesvolle cohorten uitgebreid om de sensitiviteit en specificiteit van de organoidkweken te onderzoeken.

Wat is de status van het onderzoek en wat zijn de te verwachten resultaten?
Het pilotjaar van het onderzoek is afgerond. Met de resultaten die dit heeft opgeleverd wordt het onderzoek voortgezet.
• De protocollen voor het verkrijgen van organoid kweken van borstkanker zijn afgerond
• Het kweken van de primaire tumor is nu succesvol in >80%
• Het kweken van de uitzaaiing was succesvol in 6 van de 12 patiënten (50%).
• Vraag is of organoiden van een individuele patiënt hetzelfde reageren op een behandeling als de patiënt zelf. Deze onderzoeken zijn al gaande voor darmkanker en longkanker.
• De protocollen voor het testen van anti-kanker middelen buiten het lichaam om (in vitro) zijn afgerond.

Het onderzoek zal uitwijzen of een organoidkweek uit tumorweefsel van een uitzaaiing (metastase) van een individuele patiënt de klinische gevoeligheid of resistentie van anti-kankerbehandelingen in deze patiënten adequaat voorspelt. Door patiënten niet langer bloot te stellen aan ineffectieve (chemo)therapieën met bijbehorende bijwerkingen, zal de kwaliteit van leven en de overleving van deze patiënten toenemen.

Wat is de impact en relevantie voor de borstkankerpatiënt?
Hopelijk kunnen op grond van dit onderzoek patiënten met gemetastaseerde borstkanker een behandeling op maat worden geboden, waarbij de organoids van tumorweefsel van de individuele patiënt richting zullen geven aan de te kiezen behandelingsstrategie.